12. Llapallan runakuna mana qullqillawan allin yachayman aypanankupaq, kawsay yachaykunatawan chaninchanapaq
Llapachallan irqikunapas, warmakunapas, sipaskunapas, waynakunapas yachay wasiman chayaspa allin yachaykunata aypanankuta munayku. Chaymi, Estado nisqapa yachay wasinkunapiqa mana qullqillamanta chaskinqaku. Chaypiqa warmipas, qaripas kikinchasqan puririnqaku, kay democracia nisqata allinta qispichinankupaq, qipa watakunapi derechunkuta chaninchaspa kawsanankupaq. Sapa yachay wasipa llamkayninqa aswan riqsipasqam kanqa, Perú suyu ukupi huk hatun yuyay kamachisqanmanhina, sapa llaqtapa munasqanmanhina. Perú suyu yachay wasikunapiqa aswan kallpawansi sumaq kawsaypaq allin yuyaykuna, sunquchakuykuna ima churakunqa pachamamanchikta yupaychaspa tiyanapaq; chayhinallataq, mana ima ruray atiq runakuna maypipas chaskisqa kananpaq kamachikuykunata churachinqa.
Chaykuna qispichinapaqmi Estado nisqaqa:
(a) Llapallan pichqa watanman chayaq wawakuna yachayman yaykunankupaq kamachikamunqa, chaypitaq wawakunaqa allin mikuyta, allin yachayta chaskinqaku sumaq wiñanankupaq. Chay huchuy yachay wasiqa llapan llaqta runakunapa wawankunatam chaskinqa, mana pitapas saqispa.
(ch) Campupi runapa churinkunapaqpas, llaqtapi tiyaqkunapa churinkunapaqpas kaq allin yachaykunallatam chaskinqaku; campupipas, llaqtapipas yachayqa mana pisiyananpaqmi tukuy imaymanata ruramunqa.
(h) Yachachiqkuna allin rikusqa kanankupaq kamachikullanqataq, chayqa kanqa llapa runakunapa yanapayninwan, chaywan paykunaqa allin yachachinankupaq, allin kawsaypi tiyakunankupaq, yachachinankupaqpas tukuy imata chaskinankupaq.
(i) Wawakuna, irqikuna, warmakuna, wayna sipaskunapa yachayninkuqa aswan yuyaypim rurakunqa, munasqanku rimayninkunata, ima apu taytakunapi iñisqankutapas chaninchaspa.
(k) Hawamanta hamuq musuq yachaykunapas, ciencia nisqa yachaykunapas aswanmi sapinchakunqa.
(l) Estado nisqapa kamachisqan universidad nisqa hatun yachay wasikunapi, educación técnica nisqa yachay wasikunapipas aswan allintam yachachikunqa, may suyupi, may llaqtapi tiyasqankumanhina.
(ll) Llapallan yachay wasikuna aswan allinta purinankupaqmi chaninchaykunata paqarichinqa, chaypi yachakuqkunapa derechosninkupas yupaychasqa kananpaq.
(m) Mana qillqay yachaqrayku ñawsachasqa runakunata chinkachinqa, chaypaq musuq politicakata kamachikunqa, chaypi campo runakunawan, yunka runakunawan, hatun llaqtakunapi kuchunchasqa runakunawan llamkananpaq.
(n) Reforma Educativa purinanpaq sapa wata qullqita yapanqa 0.25% Estado nisqapa (PBI) nisqa llapan qullqi chaskisqanmanta, chaywanpas munanqa 6% PBI nisqaman watapi aypananta.
(ñ) Cuerpo kallpanchay yachay (educación física nisqa) yachachiyta, ima sumaq ruray yachay (educación artistica nisqa) yachachiyta imas yachay wasikunapi yapamanta kallpawan churakunqa, wawakaymantapacha hatun pukllaykunapas yachachikunqa.
(p) Llapa runakunapa rimayninta uyarispa, institucionkunawan kuska, wawakunapa allin yachayninta qawanapaq kallpachakunqa.
(q) Waynakunapaq, sipaskunapaq, runakunapaqpas maypi kasqanmanhina llamkay yuyaypi yachachikuyta kallpachanqa.
(r) Waynakuna mana droga nisqaman yaykunankupaq, allin kawsayninku mana waqllichinankupaq, mana awqanakuypi purinankupaq, yachaykunata yachay wasikunapi mastarichinqa.
(s) Perú suyu ukupi achka simipi rimasqanchikrayku, tukuyniraq runakuna, ayllukuna kasqanrayku, iskay simipi, iskay kawsaypi (Educación Bilingüe Intercultural nisqapi) yachakuyta aswan ñawpaqman puririchinqa.
